Terugblik familiebedrijvendiner 2018: met succes anders van opzet
“Een van de leukste diners die ik heb meegemaakt in de afgelopen jaren,” zegt een trouwe deelnemer. “Het thema spreekt mij erg aan.” En ja, soms is de discussie nog wat zakelijk, maar er is steeds meer openheid in de gesprekken aan tafel.
Het familiebedrijvendiner was anders van opzet dan voorgaande jaren. Wat ons voor ogen stond als organisatie was een meer open gesprek met alle 38 aanwezigen en de twee sprekers Jim Zwanenburg en Aart van Haren. In die opzet zijn wij geslaagd.
De sprekers van deze avond
Jim en Aart zijn allebei directielid van Vomar Voordeelmarkt van de familie Zwanenburg. Jim, derde generatie in de familie, is de CFO en heeft diverse rollen gehad in de onderneming. Aart werkt nu ruim vier en een half jaar bij de familieonderneming en is de CEO. Hij heeft zijn sporen verdiend in de retail en heeft ervaring op gedaan in directiefuncties bij andere familiebedrijven.
“Natuurlijk heeft deze ervaring een groot voordeel,” zegt Aart op een vraag uit de zaal. “Je bent veel meer voorbereid op de manier waarop de processen in de familie lopen; daar maak je je minder druk om. En je weet ook tijdig je grenzen aan te geven en goed in gesprek te blijven.” Een goede communicatie is essentieel.
Jim is sinds kort lid van de directie. Naast Jim en Aart zitten er andere leden in de directie.
“Hoewel ik pas de laatste jaren in de directie zit, werk ik eigenlijk al mijn hele leven bij de onderneming. Ik heb als kind veel meegekregen,” zegt Jim. Toch is iedereen zich heel bewust van zijn eigen rol en de governance regels die daarbij gelden. Er is geen tussentijds overleg aan de keukentafel tussen Jim en de familie.
Aart rapporteert aan de de Raad van Commissarissen (RVC) en uiteindelijk de aandeelhouder. op regelmatige basis. Vomar heeft een vierkoppige RvC waar Zwanenburg senior overigens nog zitting in heeft.
RVC-samenstelling en structuur aandeelhouders bij familiebedrijven
Uit de discussie in de zaal valt op dat de familiebedrijven werken met verschillende overlegstructuren. In veel gevallen hebben ondernemingen een RVC. Niet in alle gevallen heeft de familie ook een rol in de RVC. Daarnaast verschilt de positie van de opvolgende generatie in de aandeelhoudersstructuur. Soms zijn de aandelen verdeeld over meerdere broers en zussen of zelfs meerdere staken binnen de familie. Dat kan tot gevolg hebben dat de aandelen ook in handen zijn van familieleden die niet in de directie zitten, wat natuurlijk een andere verhouding geeft. Aandelen en zeggenschap zijn dan gescheiden. Anderen beweren stellig dat het belangrijk is dat de zittende directieleden uit de familie ook zeggenschap heeft met de aandelen.
Bij deze discussie is het natuurlijk van belang welke omvang het familiebedrijf heeft. Een ouder, groter familiebedrijf zal vaak werken met meerdere aandeelhouders die niet altijd in de directie van de onderneming zitten. De belangen van deze aandeelhouders kunnen verschillen van de belangen van de aandeelhouders die wel in de directie zitten. Dat kan tot conflicten leiden tussen het belang van het bedrijf (daar let de directie op) en het belang van de familieleden (daarop letten misschien de familieleden die wel aandelen hebben maar niet in de directie zitten). De aandelen kunnen erg verspreid zijn. Deze aandeelhouders zullen misschien moeten worden uitgekocht of er moet op een andere manier worden bewerkstelligd dat de belangen weer parallel lopen.
Communicatie is de rode draad in de samenwerking tussen familie en externe directie
Een open communicatie, gepaard met onderling respect en openheid van relatie, lijkt bij veel familiebedrijven een belangrijke succesfactor. Het is in ieders belang dat de leden tijdens het familieberaad hun opvattingen en emoties duidelijk uiten. Het is cruciaal dat eventuele irritatie wordt medegedeeld. De communicatie is misschien nog wel belangrijker dan de cultuur van de familie.
Ook is goede communicatie de rode draad in de samenwerking tussen de directieleden, de aandeelhouders en de RVC bij Vomar. Natuurlijk is het belangrijk dat je de governance goed regelt. “Bij aanvang van de job spreek je goed af wat het mandaat is en welke doelen moeten worden bereikt. Tijdens de rit moet je hier constant over in gesprek blijven,” zegt Aart. “Misschien zelfs wel meer over het proces en ieders rol daarin dan over de uitwerking van de plannen.” “Hier ruimte voor bieden vanuit de familie lijkt een belangrijke succesfactor”, zegt Jim “en dat heeft onze familie heel serieus opgepakt.”
Praktische informatie
Datum:
Dinsdag 19 April 2023, vanaf 18.30 uur
Locatie:
Buitenplaats Amerongen
Restaurant Bentinck
Drostestraat 20
3958 BK Amerongen
E: info@kasteelamerongen.nl
Kasteel Amerongen is een kasteel in de uiterwaarden van de Nederrijn in de buurt van het Utrechtse dorp Amerongen.
Hoewel er geen cijfers bestaan, is de algemene indruk dat het aantal externe bestuurders bij familiebedrijven stijgt. Dit heeft te maken met het feit dat de gemiddelde omvang van de ondernemingen toeneemt en de (internationale) markten competitiever worden, waardoor de complexiteit van het besturen van familieondernemingen toeneemt. Niet altijd zijn er familieleden beschikbaar die over de vereiste capaciteiten beschikken om de nieuwe uitdagingen van het familiebedrijf aan te gaan. Daarnaast nemen de eisen voor de tijdsbesteding eerder toe dan af en de nieuwe generatie streeft niet altijd een vergelijkbare carrière na als de oudere generatie. Een opvolging binnen de familie is daarmee minder vanzelfsprekend dan vroeger. En dat hoeft ook niet altijd: familiebedrijven kunnen in deze tijd gemakkelijker talent aantrekken. Goede bestuurders zijn beschikbaar en weten vooraf goed waar zij in stappen.
Het hebben van een externe bestuurder heeft een aantal voordelen. Een externe bestuurder die van buiten wordt aangetrokken neemt een extern netwerk mee, wat erg waardevol is bij internationalisering van het bedrijf. Daarnaast heeft een niet-familielid een andere kijk op verscheidene zaken, wat een frisse blik op de strategie van de onderneming teweegbrengt. Onderzoek van Erasmus Centre for Family Business wijst dan ook dat familiebedrijven met een externe bestuurder meer internationaal actief zijn en een hogere winstgevendheid hebben.